Fryderyk Wilhelm II

król Prus Elektor Brandenburgii
Okres	od 17 sierpnia 1786 do 16 listopada 1797
Poprzednik	Fryderyk II Wielki
Następca	Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern
Dane biograficzne
Dynastia	Hohenzollernowie
Data urodzenia	25 września 1744
Data śmierci	16 listopada 1797
Ojciec	August Wilhelm Hohenzollern
Matka	Luiza Amelia z Brunszwiku-Wolfenbüttel
Żona	Elżbieta Krystyna Ulryka z Brunszwiku-Wolfenbüttel Fryderyka Luiza z Hesji-Darmstadt

Fryderyk Wilhelm II, niem. Friedrich Wilhelm II von Hohenzollern (ur. 25 września 1744 w Berlinie, zm. 16 listopada 1797 w Poczdamie) – król pruski i elektor brandenburski od 1786 r., bratanek i następca Fryderyka II Wielkiego, wolnomularz^[1].

Najstarszy syn księcia Augusta Wilhelma Hohenzollerna (1722–1758) i Luizy Amelii z Brunszwiku-Wolfenbüttel (1722–1780).

Przed objęciem władzy

Jego stryj, król Fryderyk II nie darzył następcy wielkim szacunkiem. Obwiniał jego ojca za klęski w trzeciej wojnie śląskiej. Różnili się też w kwestiach charakteru. Król był człowiekiem o ascetycznym trybie życia, mało religijnym racjonalistą, kochającym sztukę i doświadczonym w polityce. Książę koronny natomiast interesował się głównie francuskimi wzorami życia dworskiego – obok głębokiej religijności cenił sobie wielkie uczty, wystawne życie i kochanki. Był przy tym też człowiekiem inteligentnym i oczytanym, a przede wszystkim o wiele serdeczniejszym niż Fryderyk II, czym zaskarbił sobie popularność podwładnych jeszcze przed objęciem władzy.

Fryderyk II aż do końca nie wprowadzał swojego następcy w sprawy państwowe. Nie interesował się przygotowaniem go do roli władcy^[2] Tak oto pisał o Fryderyku Wilhelmie II: Życie na dworze stanie się bardzo wesołe. Mój kuzyn roztrwoni skarb, pozwoli zdemoralizować się wojsku. Pod rządami kobiet państwo upadnie^[3].

W 1780 roku z polecenia króla książę Fryderyk Wilhelm złożył wizytę cesarzowej Katarzynie II, aby zapobiec zawarciu sojuszu rosyjsko-austriackiego. W Sankt Petersburgu książę spotkał się z chłodnym przyjęciem i lekceważeniem. Katarzyna pisała o nim: Zupełnie nie można się zorientować, co w nim siedzi. Nie umie prowadzić rozmowy, czasem tylko milczy – tak że nic z tego nie wychodzi. Jego wstrzemięźliwość stawia w niezręcznej sytuacji każdego, kto ma z nim do czynienia. Powiadają, że umie myśleć. To nawet prawdopodobne: to samo można powiedzieć i o indyku, ale nie zawsze jest dobrze być indykiem, czy nawet grać jego rolę. Basta^[4]. Mimo złego przyjęcia Fryderyk Wilhelm zaprzyjaźnił się z Wielkim Księciem Pawłem. Obiecali sobie wzajemne dochowanie dozgonnej przyjaźni^[5].

Król Prus

Sprawy zagraniczne powierzył Ewaldowi von Hertzbergowi, który na początku kontynuował politykę antyhabsburską Fryderyka Wielkiego. W 1790 roku zawarł sojusz z Polską, który skierowany był przeciwko Rosji i Austrii. Jednak w czasie wybuchu rewolucji we Francji swoją politykę skierował ku Austrii i zawarł z nią układy w Reichenbach (1790)^[6] oraz w Pillnitz (1791). W 1792 roku monarcha zdymisjonował Hertzberga. Prusy rozpoczęły wówczas wojnę z Francją. Po przegranej bitwie pod Valmy (20 września 1792) król wycofał się z wojny i w 1795 roku zawarł separatystyczny pokój w Bazylei. Fryderyk Wilhelm II wziął udział w II i III rozbiorze Polski. Król pruski uważał, że należy mu się odszkodowanie za trudy poniesione w kampanii francuskiej. Nakazał swym wojskom pod dowództwem Möllendorfa wkroczenie do Polski^[7]. Wspomagał również Rosję w zbrojnym tłumieniu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. Osobiście dowodził w bitwie pod Szczekocinami, gdzie pobił korpus Tadeusza Kościuszki.

W 1795 roku, tuż po upadku Pierwszej Rzeczypospolitej i wkroczeniu wojsk pruskich do Krakowa, zaplanował grabież skarbca koronnego na Wawelu^[8]. Skradziono wówczas 19 najcenniejszych polskich insygniów, w tym Koronę Chrobrego. Zgodnie z jego rozkazem wszystkie przedmioty przetopiono. Uzyskane złoto wykorzystano w roku 1811 na wybicie monet, a klejnoty sprzedano.

W polityce wewnętrznej starał się naśladować swoich poprzedników. Zainicjował rozbudowę Berlina i sprowadził do stolicy utalentowanych architektów. Wówczas powstała m.in. Brama Brandenburska (architekt i budowniczy: Carl Gotthard Langhans). Był też mecenasem sztuki, w szczególności interesowała go muzyka barokowa i teatr. Król pasjonował się spirytualizmem. Był zwolennikiem różokrzyżowców, a szczególnym zaufaniem darzył Johanna Wöllnera, który był szarą eminencją dworu pruskiego, składającego się z faworytów króla.

Za jego panowania w 1794 wszedł w życie tzw. Landrecht pruski (Allgemeines Landrecht für die Königlich Preussischen Staaten), co było nie tyle zasługą Fryderyka Wilhelma II, co jego poprzedników. W szczególności jego stryj Fryderyk II dążył do stworzenia jednolitego kodeksu prawa cywilnego. Landrecht sprawdził się i obowiązywał w Prusach do 1900 roku.

Potomstwo

14 sierpnia 1765 roku ożenił się z Elżbietą Krystyną Ulryką z Brunszwiku-Wolfenbüttel (1746–1840):

• Fryderyka Charlotta (1767–1820) – żona Fryderyka, księcia Yorku i Albany,

Małżeństwo zostało rozwiązane w 1769 roku, gdy pod presją Fryderyka Wielkiego Elżbietę Krystynę oskarżono o cudzołóstwo. 14 sierpnia 1769 roku ożenił się z Fryderyką Luizą z Hesji-Darmstadt (1751–1805):

• Fryderyk Wilhelm III (1770–1840) – król Prus w latach 1797–1840,
• Fryderyka Krystyna (1772–1773),
• Fryderyk Karol Ludwik (1773–1796),
• Wilhelmina Luiza (1774–1836), żona Wilhelma I, króla Niderlandów,
• Augusta Krystyna (1780–1841), żona Wilhelma z Hesji-Kassel
• Karol Henryk (1781–1846),
• Fryderyk Wilhelm (1783–1851)

Dzieci ze związków morganatycznych

• ze związku z Wilhelminą Enke, której nadał tytuł hrabiny von Lichtenau: syn Alexander von der Mark (1779–1787) i Marianne Wilhelmine von der Mark (1780–1814), której drugim mężem był Kacper Miaskowski, oficer wojsk polskich.
• ze związku z hrabianką Julianą von Dönhoff (1768–1837) wywodzili się hrabiowie von Brandenburg. Ich syn Friedrich Wilhelm von Brandenburg (1792–1850) był premierem Prus. Rodzina wygasła w drugim pokoleniu wraz ze śmiercią hr. Gustawa w 1909 r.
• ze związku z Julią von Voss, której nadał tytuł hrabiny von Ingenheim, miał syna Gustawa Adolfa (1789–1855), protoplastę rodu hrabiów von Ingenheim.

Genealogia

Zobacz też

• 3 Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma II (2 Wschodniopruski)

Przypisy

Bibliografia

• Sebastian Haffner: Prusy bez legendy: Zarys dziejów. Warszawa: Oficyna Historii XIX i XX wieku, 1996. ISBN 83-905989-3-0.brak strony w książce
• Stanisław Salmonowicz, Fryderyk Wielki, Wrocław 2006.
• Władysław A. Serczyk, Katarzyna II, Wrocław 2004.
• Stanisław Salmonowicz, Prusy: dzieje państwa i społeczeństwa, Warszawa 1987.
• Martha Schad, Hohenzollernowie, Warszawa 2004.

Linki zewnętrzne

• List gratulacyjny Fryderyka Wilhelma II do Stanisława Augusta Poniatowskiego z 23 V 1791 roku. dziedzictwo.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-08)].
• Fryderyk Wilhelm II Pruski – dokumenty w bibliotece Polona