Franz Anton Maulbertsch

Data i miejsce urodzenia	przed 7 czerwca 1724 Langenargen
Data i miejsce śmierci	8 sierpnia 1796 Wiedeń
Narodowość	austriacka
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	rokoko, klasycyzm

Diana, Apollo i Saturn (Triumf Diany), Muzeum Narodowe w Warszawie

Chrzest eunucha (1750)

Franz Anton Maulbertsch (ochrzczony 7 czerwca 1724 w Langenargen nad Jez. Bodeńskim, zm. 8 sierpnia 1796 w Wiedniu) – austriacki malarz i grafik okresu rokoka i klasycyzmu.

Inne wersje nazwiska: Maulpertsch, Maulbersch, Malbertz

Od 1739 przebywał w Wiedniu, gdzie był uczniem P. van Roya. W l. 1739-45 i 1749-50 studiował u Paula Trogera w Kaiserliche Akademie. W 1759 został jej członkiem, a w 1770 profesorem. Od 1770 należał do Akademii Miedziorytników. Działał w Austrii, Czechach i na Węgrzech.

Malował freski w kościołach, klasztorach i pałacach (ponad 50 dekoracyjnych zespołów ściennych), liczne obrazy ołtarzowe, portrety oraz sceny mitologiczne i rodzajowe. Pod koniec życia zajmował się akwafortą.

Wykonał freski m.in. w kościele pijarów w Wiedniu (1753), kościele parafialnym w Sümeg (1758), pałacu w Halbturn (1765), kościele parafialnym w Schwecht (1764), Starym Uniwersytecie w Wiedniu (1766-67), rezydencji w Innsbrucku (1775-76), katedrze w Györ (1772-81), bibliotece klasztornej na Strahovie w Pradze (1794).

Do 1765 tworzył w manierze rokokowej (ekspresja, dynamizm, subtelny koloryt, bogate efekty świetlne), w późniejszych latach łączył je z elementami klasycyzmu (większa równowaga, statyczność kompozycji, ograniczenie liczby postaci).

Jego styl był wynikiem różnorodnych oddziaływań, m.in. Paula Trogera, Johanna Michaela Rottmayra, a także malarstwa weneckiego, flamandzkiego (Peter Paul Rubens) i holenderskiego (Rembrandt).

Wybrane dzieła

• Alegoria Świtu – Kolonia, Wallraf-Richartz-Museum
• Apoteoza św. Jana Nepomucena (ok. 1760) – Paryż, Luwr
• Apoteoza węgierskich świętych – Berlin, Gemäldegalerie
• Autoportret (1794-96) – Wiedeń, Barockmuseum
• Chrzest eunucha – St. Petersburg, Ermitaż
• Diana, Apollo i Saturn (Triumf Diany) – Warszawa, Muzeum Narodowe
• Edukacja Marii (ok. 1755) – Karlsruhe, Kunsthalle
• Koriolan u bram Rzymu (1790-93) – Stuttgart, Staatsgalerie
• Męczeństwo św. Andrzeja – Wiedeń, Barockmuseum
• Mężczyzna palący fajkę (1785) – Norymberga, Germanisches Nationalmuseum
• Niewierny Tomasz (1762-64) – Brno, Kościół św. Tomasza
• Ofiara Ifigenii – Warszawa, Muzeum Narodowe
• Ofiara Izaaka – Budapeszt, Muzeum Sztuk Pięknych
• Ofiarowanie Jezusa w świątyni (ok. 1750) – Cleveland, Museum of Art
• Rebeka i Eliezar (1745-50) – Budapeszt, Muzeum Sztuk Pięknych
• Św. Paweł – Budapeszt, Muzeum Sztuk Pięknych
• Święta Rodzina (1752-53) – Wiedeń, Barockmuseum
• Święta Tekla – Lwów, Galeria Malarstwa
• Święta Trójca (1785-86) – Budapeszt, Muzeum Sztuk Pięknych
• Wniebowstąpienie – Wiedeń, Barockmuseum
• Zwiastowanie (1766-67) – Wiedeń, Barockmuseum
• Zwiastowanie (ok. 1755) – Paryż, Luwr
• Zwycięstwo św. Jakuba z Composteli – Wiedeń, Barockmuseum

Bibliografia

• Andrzej Dulewicz, Encyklopedia sztuki niemieckiej, Warszawa: WAiF ; Wydaw. Nauk. PWN, 2002. ISBN 83-01-13637-5
• Beata Krasucka, Maulbertsch Franz Anton, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 12, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2008, ISBN 978-83-7306-390-7
• Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3
• Sztuka świata. T. 13, Leksykon L-Z. Warszawa: Arkady, 2000. ISBN 83-213-4135-7.
• Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 3, Warszawa: HPS, 2006, ISBN 978-83-60688-17-5

Linki zewnętrzne

• Artcyclopedia.com (ang.)