Plan Babilonu z zaznaczonym położeniem ziguratu E-temenanki
Plan kompleksu świątynnego z ziguratem E-temenanki w Babilonie
Jedna z rekonstrukcji wyglądu Etemenanki

E-temenanki (sum. é.te.me.en.an.ki, też é.temen.an.ki, tłum. „Dom – platforma fundacyjna nieba i świata podziemnego”[1]) – ceremonialna nazwa zigguratu boga Marduka w Babilonie; jedno z najważniejszych sanktuariów państwa babilońskiego. Zdaniem niektórych badaczy budowla ta stanowiła inspirację dla biblijnej opowieści o Wieży Babel.

Budowa

Wygląd świątyni nie jest dokładnie znany. Współczesne rekonstrukcje opierają się na przekazie Herodota, akadyjskiej „Tabliczce E-sagili” oraz badaniach wykopaliskowych.

Schodkowy, pięcio- lub siedmiostopniowy ziggurat wzniesiony został z suszonej cegły glinianej na planie kwadratu o boku ok. 90 metrów, według Herodota o wysokości również dochodzącej do 90 metrów. Oblicowano go cegłą wypalaną, glazurowaną na kolor błękitny. Miała się ona składać z 85 milionów cegieł[2].

Budowlę wieńczyła kaplica šahûru, we wnętrzu której, zgodnie z informacjami zawartymi w dziele greckiego historyka, znajdował się stół ze złota oraz wielkie łoże z kości słoniowej. Zdaniem Herodota, w kaplicy tej nie umieszczono żadnego wizerunku bóstwa, a kult sprawowały tam wyłącznie kobiety, co według współczesnej interpretacji może wskazywać, iż dokonywano tam niezwykle doniosłego obrzędu świętych zaślubin, mającego zapewnić całemu królestwu pomyślność, płodność i dostatek.

Poszczególne kondygnacje różniły się kolorem i były poświęcone innemu bóstwu: najniższa – biała – poświęcona była Isztar, kolejna czarna Adadowi, błękitna Nabu, pomarańczowa Nergalowi, srebrzysta Sinowi i złota Szamaszowi[3]. Najniższa kondygnacja miała mieć 33 m wysokości, kolejna 18 m, trzecia, czwarta, piąta i szósta po 6 m. Stojąca na szczycie świątynia Marduka sięgała 15 m[2].

Historia

Centrum kultu religijnego w okręgu E-temenanki powstało najprawdopodobniej w czasach założenia miasta. Pierwotna budowla nie istniała już w czasach Hammurabiego. Gdy się rozpadała lub została zburzona była odbudowywana i na nowo zdobiona[2]. W 689 p.n.e. została zniszczona przez władcę asyryjskiego Sennacheryba, następnie zaś była odbudowywana i rozbudowywana przez kolejnych królów asyryjskich oraz babilońskich (m.in. Asarhaddona, Aszurbanipala, Nabopolassara oraz Nabuchodonozora II[1]), osiągając swoją klasyczną, ogólnie rozpoznawalną formę. Częściowo zniszczona po antyperskim powstaniu w 479 p.n.e. przez króla perskiego Kserksesa I. Jej ruiny zostały rozebrane z rozkazu Aleksandra III Wielkiego, który planował wznieść w tym miejscu nową, okazałą świątynię, jednakże śmierć władcy przekreśliła te plany.

Wspomnienie o tej budowli przetrwało prawdopodobnie w podaniu o biblijnej Wieży Babel. Istnieje prawdopodobieństwo, że Izraelici w czasie niewoli babilońskiej brali udział w jej kolejnej odbudowie i stała się ona dla nich symbolem ludzkiej pychy oraz sprzeciwu wobec Jahwe.

Przez wieki pozostałości świątyni stanowiły źródło łatwo dostępnych materiałów budowlanych dla mieszkańców pobliskiego Bagdadu oraz okolicznej ludności i uległy niemal całkowitemu zniszczeniu. Jej fundamenty zostały odkopane przez niemieckiego archeologa Roberta Koldeweya na początku XX wieku.

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 George A.R., House..., s. 149.
  2. 1 2 3 C.W. Ceram: Bogowie, groby i uczeni. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987, s. 285-289. ISBN 83-06-01510-X.
  3. ↑ Juliette Benzoni: W łożnicach królów. Warszawa: Świat Książki, 2013. ISBN 978-83-7943-050-5.

Bibliografia

  • George A.R., House Most High. The Temples of Ancient Mesopotamia, Eisenbrauns, Winona Lake 1993.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.