Endeavour
Ilustracja
Wahadłowiec Endeavour
Nazwa

Endeavour

Oznaczenie

OV-105

Data pierwszego lotu

7 maja 1992

Pierwsza misja

STS-49

Data ostatniego lotu

16 maja 2011

Ostatnia misja

STS-134

Liczba zakończonych misji

25

Liczba orbit

4671

Pokonany dystans

197 761 197 km

Liczba dni w przestrzeni kosmicznej

296 dni, 3 godziny, 34 minuty, 2 sekundy

Status

Nieczynny, w ekspozycji California Science Center

Endeavour na stanowisku w Cape Canaveral, 31 maja 2009
Endeavour podczas startu
STS-67

Endeavour – ostatni, piąty prom kosmiczny zbudowany przez NASA, oznaczony symbolem OV-105. Został zbudowany w celu zastąpienia wahadłowca Challenger, głównie z części zamiennych.

Od grudnia 2002 roku Endeavour przechodził okres gruntownych modyfikacji (ang. Orbiter Major Modification – OMM), który zakończył się w lecie 2006 roku.

1 czerwca 2011 roku prom Endeavour zakończył swój ostatni lot i planowo został wyłączony z eksploatacji.

Nazwa

Nazwa orbitera pochodzi od jednego z okrętów Jamesa Cooka – „Endeavour”. Upamiętnia on także Endeavour, moduł dowodzenia misji Apollo 15. Samo słowo endeavour oznacza w języku angielskim podejście, wysiłek lub ambitną próbę.

Nazwa, jako pierwsza w historii NASA, została wybrana w ogólnokrajowym plebiscycie. Uczniowie szkół podstawowych i średnich zostali poproszeni o wybranie nazwy spośród nazw okrętów morskich prowadzących badania naukowe bądź eksploracyjne. W maju 1989 roku prezydent George H.W. Bush ogłosił, że w konkursie zwyciężyła nazwa Endeavour[1].

Ważniejsze daty

Data Wydarzenie
15 lutego 1982 Rozpoczęcie montażu modułu załogi
31 lipca 1987 Zawarcie kontraktu na konstrukcję
1 sierpnia 1987 Rozpoczęcie ostatecznego montażu
28 września 1987 Rozpoczęcie montażu części rufowej kadłuba
22 grudnia 1987 Do Palmdale docierają skrzydła od Grummana
6 lipca 1990 Zakończenie ostatecznego montażu
25 kwietnia 1991 Wytoczenie z Palmdale
7 maja 1991 Dostarczenie do Kennedy Space Center
6 kwietnia 1992 Decyzja o gotowości do lotu
7 maja 1992 Pierwszy lot (STS-49)
4 grudnia 1998 Pierwsza misja montażowa ISS – Unity (Node 1) (STS-88)
8 sierpnia 2007 Pierwszy lot po pięcioletniej przerwie (STS-118)
16 maja 2011 Ostatni lot (STS-134)

Udoskonalenia

Oprócz części zamiennych starszych promów, do konstrukcji orbitera Endeavour wykorzystano wiele nowego oprzyrządowania, zaprojektowanego w celu zwiększenia jego możliwości. Większość tych instrumentów została później włączona do trzech pozostałych promów w czasie ich napraw i modyfikacji.

Modyfikacje Endeavour to między innymi:

  • 20-metrowy spadochron hamujący, skracający długość toru hamowania o 500 metrów
  • zaktualizowany system awioniki, który zawiera zaawansowane komputery ogólnego przeznaczenia, ulepszone jednostki pomiarów bezwładnościowych i taktyczne systemy nawigacji powietrznej, poprawione kontrolery zdarzeń i multipleksery-demultipleksery, system śledzenia gwiazd
  • poprawione mechanizmy sterowania kołem dziobowym
  • poprawiona wersja Zewnętrznych Jednostek Zasilania, które dostarczają energię niezbędną do działania systemów hydraulicznych promu
  • zainstalowana zewnętrzna śluza, używana do dokowania w Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
  • wstępnie wyposażony jako pierwszy orbiter o przedłużonym czasie misji, lecz podczas okresu serwisowego udoskonalenia te zostały zdemontowane w celu zmniejszenia masy przy misjach na ISS
  • instalacja systemu chłodzenia w celu schłodzenia modułu logistycznego niskiego ciśnienia (ang. Mini-Pressurized Logistcs Module – MPLM)
  • ogólne zmniejszenie masy w celu zwiększenia możliwości transportowych
  • rekonstrukcja skrzydeł w celu umożliwienia transportu cięższego ładunku
  • ponad sto innych modyfikacji w czasie pierwszego okresu serwisowego

Misje

Prom kosmiczny Endeavour wykonał 25 lotów. Spędził ponad 296 dni w kosmosie, pokonał dystans 4671 orbit, przeleciał 197 761 197 km. Liczba astronautów: 148, liczba misji do stacji Mir: 1 oraz 12 misji do stacji ISS[1].

Lp. Dzień Rok Misja Załoga Uwagi
1. 7 maja 1992 STS-49 Brandenstein, Chilton, Melnick, Akers, Hieb, Thuot,

Thornton

 Odzyskanie i ponowne wypuszczenie satelity Intelsat VI. Pierwszy
trzyosobowy spacer kosmiczny i najdłuższy spacer od czasów Apollo 17
2. 12 września 1992 STS-47 Gibson, Brown, Lee, Davis, Apt, Jemison, Mōri Misja J na Spacelab
3. 13 stycznia 1993 STS-54 Casper, McMonagle, Harbaugh, Runco, Helms Wypuszczenie TDRS-F
4. 21 czerwca 1993 STS-57 Grabe, Duffy, Low, Sherlock, Voss, Wisoff Eksperymenty na Spacelab. Odzyskanie European Retrievable Carrier
5. 2 grudnia 1993 STS-61 Covey, Bowersox, Musgrave, Hoffman, Thornton,

Akers, Nicollier

 Pierwsza naprawa teleskopu Hubble'a
6. 9 kwietnia 1994 STS-59 Gutierrez, Chilton, Godwin, Apt, Clifford, Jones Eksperymenty na Kosmicznym Laboratorium Radarowym
7. 30 września 1994 STS-68 Baker, Wilcutt, Jones, Bursch, Wisoff, Smith Eksperymenty na Kosmicznym Laboratorium Radarowym
8. 2 marca 1995 STS-67 Oswald, Gregory, Jernigan, Lawrence, Grunsfeld,

Durrance, Parise

 Eksperymenty Astro-2 na Spacelab
9. 7 września 1995 STS-69 Walker, Cockrell, Voss, Newman, Gernhardt Eksperymenty z Wake Shield Facility
10. 11 stycznia 1996 STS-72 Duffy, Jett, Barry, Chiao, Scott, Wakata Odzyskanie japońskiego Space Flyer Unit
11. 19 maja 1996 STS-77 Casper, Brown, Thomas, Bursch, Runco, Garheau Eksperymenty na Spacelab
12. 22 stycznia 1998 STS-89 Wilcutt, Edwards, Anderson, Dunbar, Reilly, Sharipov

wejście na Mir- Thomas
zejście z Mir- Wolf

 Połączenie ze stacją orbitalną Mir, wymiana astronautów
13. 4 grudnia 1998 STS-88 Cabana, Sturckow, Currie, Ross, Newman, Krikalev Budowa Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
14. 11 lutego 2000 STS-99 Kregel, Gorie, Kavandi, Voss, Mōri, Thiele Eksperymenty z topografią radarową
15. 30 listopada 2000 STS-97 Jett, Bloomfield, Tanner, Noriega, Garneau Budowa Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
16. 19 kwietnia 2001 STS-100 Rominger, Ashby, Hadfield, Parazynski, Phillips,

Lonchakov, Guidoni

 Budowa Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
17. 5 grudnia 2001 STS-108 Gorie, Kelly, Godwin, Tani

wejście na MSK- Onufriyenko, Walz, Bursch
zejście z MSK- Culbertson, Tyurin, Dezhurov

 Połączenie z Międzynarodową Stacją Kosmiczną, wymiana astronautów
18. 5 czerwca 2002 STS-111 Cockrell, Lockhart, Chang-Diaz, Perrin

wejście na MSK- Korzun, Whitson, Treschev
zejście z MSK- Onufrienko, Bursch, Walz

 Połączenie z Międzynarodową Stacją Kosmiczną, wymiana astronautów
19. 23 listopada 2002 STS-113 Wetherbee, Lockhart, Lopez-Alegria, Herrington

wejście na MSK- Bowersox, Pettit, Budarin
zejście z MSK- Korzun, Whitson, Treschev

 Budowa Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, wymiana astronautów
20. 8 sierpnia 2007 STS-118 Kelly, Hobaugh, Williams, Morgan, Mastracchio,

Caldwell, Drew

 Budowa Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
21. 11 marca 2008 STS-123 Gorie, Johnson, Linnehan, Behnken, Foreman, Doi

wejście na MSK- Reisman
zejście z MSK- Eyharts

 Budowa Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
22. 14 listopada 2008 STS-126 Ferguson, Boe, Bowen, Kimbrough, Stefanyshyn-Piper, Pettit

wejście na MSK- Magnus
zejście z MSK- Chamitoff

 Doposażenie i naprawa elementów Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, wymiana astronautów
23. 16 lipca 2009 STS-127 Polansky, Hurley, Cassidy, Marshburn, Wolf, Payette

wejście na MSK- Kopra
zejście z MSK- Wakata

 Instalacja ostatniej części japońskiego laboratorium naukowego Kibō, wymiana baterii słonecznych, dostawa części zamiennych
24. 8 lutego 2010 STS-130 Zamka, Virts, Behnken, Hire, Patrick, Robinson Instalacja łącznika Node 3 i kopuły obserwacyjnej Cupola.
25. 16 maja 2011 STS-134 Mark Kelly, Gregory Johnson, Michael Fincke, Gregory Chamitoff, Andrew Feustel, Roberto Vittori Misja rozbudowy Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Jej celem było dostarczenie spektrometru AMS-02 i bezciśnieniowej platformy ładunkowej ELC-3 na stację kosmiczną. Ostatnia misja promu Endeavour. Początkowo planowana jako ostatni lot w programie promów kosmicznych; ostatecznie zaplanowano jeszcze jeden lot promu Atlantis w czerwcu 2011 roku.

Przypisy

  1. 1 2 Robert Godwin: Space Shuttle. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2011, s. 26-28, seria: Historia podboju Kosmosu. ISBN 978-83-7648-973-5.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.