Polski drugi obieg od końca lat 70.

W Polsce wydawnictwa drugiego obiegu zaczęły ukazywać się w połowie lat 70. XX wieku. Były one inspirowane powstającymi wówczas niezależnymi organizacjami i partiami politycznymi (Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Konfederacja Polski Niepodległej, Komitet Obrony Robotników). Do istniejących wcześniej pism „Tu Polska”, „Spotkania”, „Robotnik”, niezależne organizacje i partie dodawały swoje – „Opinia”, „Droga”, „Gospodarz”, „Bratniak”, „Komunikat KOR”. W latach 1976–1980 wydano prawie 200 tytułów czasopism. W latach 1980–1981 w okresie działalności legalnej „Solidarności” na rynku funkcjonowało około 160 wydawnictw i drukarzy, którzy wydali ogółem około 2,5 tysiąca tytułów książek oraz ponad 3 tysiące tytułów czasopism.

Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku ruch wydawniczy nie zamarł, a wręcz przeciwnie – powiększył się. Od 1981 do 1988 roku ukazało się ponad 4,5 tysiąca tytułów książkowych oraz około 2 tysięcy tytułów czasopism. Najwięcej książek i broszur (636 pozycji) ukazało się w 1983 roku. Największy nakład osiągnął wrocławski tygodnik „Z dnia na dzień” (43 tys. egzemplarzy). Pisma studenckie ukazywały się w nakładach od 0,5 do 10 tysięcy egzemplarzy, a uczniowskich do 2 tysięcy egzemplarzy. Największą grupę stanowiły czasopisma ukazujące się nieregularnie. Przypuszcza się, że stały kontakt z wydawnictwami drugiego obiegu w latach 80. miało do 100 tysięcy osób, natomiast do 250 tysięcy osób miało kontakt nieregularny i sporadyczny.

Przełomem było zorganizowanie się w PRL podziemnego ruchu wydawniczego inspirowanego przez ROPCiO i KOR powstałego po Czerwcu '76, we wrześniu 1976 roku. Wtedy to niezależną działalnością wydawniczą zajął się Mirosław Chojecki, który odpowiadał za powielanie Komunikatu „KOR” i Biuletynu Informacyjnego „KOR”. We wrześniu 1977 Chojecki stworzył Niezależną Oficynę Wydawniczą „NOWa”, największe działające poza cenzurą wydawnictwo. W efekcie spontanicznego rozwoju oraz pomocy spoza PRL doszło do częściowej „profesjonalizacji” samizdatu i utworzenia oficyn zawodowo trudniących się podziemnym drukiem opartym w znacznej mierze na materiałach i sprzęcie kradzionych instytucjom państwowym oraz przemycanych spoza PRL.

Dominowały druk na powielaczach z matrycami białkowymi i woskowymi, sitodruk oraz druk offsetowy. Największe nakłady (przekraczające 100 tys. egzemplarzy) realizowano w drukarniach opierających się na „ręcznej” technice sitodruku. Nakłady prasy i książek np. wydawnictwa „Nowa” rzadko przekraczały 4-5 tys. egzemplarzy. Żelazną zasadą podziemnego drukarstwa było (częściowo przestrzeganą nawet w czasach legalnego istnienia „Solidarności”) utrzymywanie w największej tajemnicy lokalizacji i zasad pracy podziemnych drukarni; w opracowywaniu sposobów ich ukrywania pomagali m.in. żyjący jeszcze w latach 70. fachowcy z AK. Dzięki temu straty z powodu wpadek drukarni w latach 70. były minimalne.

Rozproszenie i zagubienie większej części opozycyjnych organizacji na początku stanu wojennego spowodowały konfiskatę ogromnej ilości sprzętu drukującego (choć ten moment był impulsem do rozpoczęcia działalności, m.in. Krakowskiego Towarzystwa Wydawniczego). Sytuacja zaczęła się zmieniać w drugiej połowie lat 80., po ustabilizowaniu kanałów przerzutowych materiałów i sprzętu z Zachodu, a także wskutek powoli rosnącej tolerancji władz PRL wobec zorganizowanej opozycji. Bezpośrednio przed 1989 rokiem przeciętne duże wydawnictwo podziemne (takie jak np. „Tygodnik Mazowsze”) dysponowało kilkoma lub kilkunastoma powielaczami bardzo wysokiej klasy, a także sprzętem tak na owe czasy nowoczesnym jak składopisy, a nawet komputery domowe^{[uwaga 2]}. Dzięki temu natychmiast po praktycznym zniesieniu cenzury możliwa była organizacja już legalnych redakcji i wydawnictw opozycyjnych.