Dermatologia (gr. derma – skóra) – dziedzina medycyny zajmująca się badaniem oraz opisem struktury i funkcji skóry, a także schorzeniami skóry i jej przydatków (włosów, paznokci)[1] oraz niektórymi chorobami ogólnoustrojowymi, ujawniającymi się przede wszystkim na skórze (np. łagodne i złośliwe nowotwory, jak czerniak złośliwy lub rumień guzowaty).

W Polsce wchodzi w zakres specjalizacji lekarskiej dermatologia i wenerologia[2], której konsultantem krajowym od 6 czerwca 2023 jest prof. dr hab. n. med. Witold Owczarek[3].

Klasyfikacja

Główny podział dermatologii obejmuje:

  • dermatologię kliniczną – zajmującą się diagnozowaniem i leczeniem chorób skóry;
  • dermatologię doświadczalną – zorientowaną na poznawanie struktury i mechanizmów funkcjonowania skóry[4].

Dyscypliny wywodzące się z dermatologii i powiązane z nią to:

  • wenerologia – dziedzina mocno związana z dermatologią, skupiona na rozpoznawaniu i leczeniu chorób przenoszonych drogą płciową;
  • kosmetologia – nauka medyczna zajmująca się badaniem, opisywaniem, pielęgnowaniem, przywracaniem oraz zwiększaniem za pomocą środków kosmetycznych atrakcyjności fizycznej ciała ludzkiego ze szczególnym uwzględnieniem skóry, włosów i paznokci[5];
  • estetologia medyczna (wraz z medycyną estetyczną) – dyscyplina medyczna zorientowana na dbanie o zdrowy i piękny wygląd ciała. W odróżnieniu od kosmetologii estetologia medyczna osiąga ten cel za pomocą leków (zarejestrowanych produktów leczniczych) oraz zabiegów inwazyjnych (m.in. z naruszeniem bariery skórnej), dlatego może być praktykowana wyłącznie przez lekarzy posiadających prawo do wykonywania zawodu[5];
  • dermatochirurgia (chirurgia skóry) – podspecjalność obejmująca ogół zagadnień chirurgicznych w leczeniu chorób skóry i tkanki podskórnej. Łączy w sobie elementy różnych specjalności medycznych, takich jak dermatologia, chirurgia plastyczna, chirurgia onkologiczna i rekonstrukcyjna skóry, chirurgia naczyniowa;
  • fotodermatologia – nauka medyczna zajmująca się terapią świetlną/laserową dermatoz;
  • pediatria dermatologiczna – dyscyplina zajmująca się badaniem, opisywaniem i leczeniem dermatoz dziecięcych oraz właściwą pielęgnacją skóry dzieci;
  • geriatria dermatologiczna – dziedzina badająca dermatozy wieku starczego;
  • dermatoepidemiologia – dział medycyny powstały na styku dermatologii i epidemiologii, zajmujący się częstością występowania chorób skóry w populacjach, identyfikacją czynników ryzyka oraz grup ryzyka[6];
  • dermatologia alergologiczna – nowa dyscyplina, łącząca w sobie elementy dermatologii oraz alergologii, której celem jest badanie oraz leczenie objawów skórnych będących skutkiem reakcji alergicznych;
  • psychodermatologia – dziedzina powstała na styku dermatologii i psychologii będąca odpowiedzią na przypadki współwystępowania objawów psychopatologicznych z określonymi symptomami skórnymi lub chorobami dermatologicznymi. Jej celem jest pomaganie pacjentom z problemami psychologicznymi wynikłymi z zaistniałych u nich chorób skóry[7];

Historia

Schorzenia skórne budziły zainteresowanie lekarzy już w epoce starożytnej. Wyraźnie dostrzegalne gołym okiem były przedmiotem dociekań medyków greckich i rzymskich. Szczególnego znaczenia nabrał ogląd zmian skórnych w czasach rozprzestrzeniania się trądu i dżumy (szczególnie okres średniowiecza z epidemią czarnej śmierci). Wczesne wykrycie zmian występujących w ostrych chorobach zakaźnych mogło decydować o losach całej społeczności. Jednak przez całe stulecia ani nie wyodrębniono nauki o chorobach skórnych ani nie tworzono odrębnych technik badawczych. Dopiero narodziny anatomii patologicznej i zastosowanie mikroskopu (XVIII i XIX wiek) otworzyło drogę nowoczesnej dermatologii[8].

Zakres dziedziny

Dermatologia bada przyczyny i mechanizmy chorób skóry oraz poszukuje sposobów jej leczenia i zapobiegania dermatozom. W połączeniu z wenerologią jest jedną z podstawowych lekarskich klinicznych specjalności niezabiegowych. Tytuł specjalisty dermatologa i wenerologa uzyskuje lekarz po odbyciu określonego przepisami szkolenia (staże kliniczne, kursy specjalizacyjne itd.) w akredytowanych jednostkach i zdaniu egzaminu państwowego. Określenie "specjalność podstawowa" oznacza, że od lekarza przystępującego do kursu specjalizacyjnego nie wymaga się posiadania specjalizacji w innej dziedzinie, a jedynie dyplomu lekarza medycyny oraz prawa wykonywania zawodu[9]. Dermatologia obejmuje[10]:

  • anatomii, histologii i fizjologii skóry;
  • chorób skóry – podstawowych cech dermatoz, makroskopowego i mikroskopowego obrazu wykwitów skórnych oraz ich klasyfikacji, postaci klinicznych, diagnostyki różnicowej, leczenia i profilaktyki;
  • zaburzeń rozwojowych skóry, defektów immunologicznych wrodzonych, genodermatoz, fakomatoz;
  • podstawowej wiedzy alergologicznej;
  • kliniki i etiopatogenezy dermatoz zawodowych;
  • epidemiologii chorób skóry;
  • odczynów polekowych o różnym patomechanizmie;
  • roli wirusów w etiologii i patogenezie chorób skóry (w tym wirusów onkogennych);
  • roli zjawisk immunologicznych i autoimmunologicznych w dermatozach;
  • schorzeń skóry współistniejących z chorobami ogólnoustrojowymi;
  • znamion melanocytowatych i czerniaka złośliwego oraz innych nowotworów skóry i stanów przednowotworowych;
  • zasad leczenia zewnętrznego chorób skóry;
  • zasad lecznictwa ogólnego w dermatologii: antybiotykoterapia, leczenie kortykosterydami, immunosupresja, itp.;
  • zastosowania metod chirurgicznych (dermatochirurgia) w onkologicznych i nieonkologicznych schorzeniach skóry;
  • podstaw kosmetologii lekarskiej;
  • fizykoterapii, laseroterapii i rentgenoterapii dermatologicznej;
  • etiopatogenezy, kliniki i leczenia chorób przenoszonych drogą płciową, zasad działań profilaktycznych i epidemiologicznych

Przypisy

  1. ↑ Dermatologia. W: Wielka Encyklopedia Medyczna. Enrico Cravetto (red.). T. 5: dep–eks. Warszawa: Planeta DeAgostini, 2011, s. 15–16. ISBN 978-83-268-0305-5.
  2. ↑ Program specjalizacji w dziedzinie DERMATOLOGII I WENEROLOGII dla lekarzy nieposiadających odpowiedniej specjalizacji I stopnia [online], Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, 13 listopada 2018 [dostęp 2021-05-25].
  3. ↑ Konsultanci krajowi - Ministerstwo Zdrowia - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Zdrowia [dostęp 2024-01-23] (pol.).
  4. ↑ R. Śpiewak, Dermatoepidemiologia Dermatopedia 2012;1(pl):010
  5. 1 2 R. Śpiewak, Kosmetologia. Dermatopedia 2013;2(pl):002.
  6. ↑ R. Śpiewak, Dermatoepidemiologia. Dermatopedia 2012;1(pl):010
  7. ↑ S. Aktan, E. Ozmen, Psychiatric disorders in patiens attending a dermatology outpatient clinic. Dermatology 1998, n. 197, p. 230-234.
  8. ↑ Historia – Dermatologia. Wydział Lekarski Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2018-06-24].
  9. ↑ R. Śpiewak, Dermatologia. Dermatopedia 2012;1(pl):008.
  10. ↑ Program specjalizacji w dermatologii i wenerologii dla lekarzy posiadających specjalizację I stopnia w dermatologii, Warszawa 2000. Dokument dostępny na stronie cmkp.edu.pl [dostęp 2015-03-02]

Bibliografia

  • Dermatologia w praktyce, Maria Błaszczyk-Kostanecka (red.), Hanna Wolska (red.), Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009, ISBN 978-83-200-3715-9, OCLC 750604849.
  • R. Śpiewak, Estetologia medyczna, medycyna estetyczna, dermatologia estetyczna, chirurgia estetyczna, ginekologia estetyczna, stomatologia estetyczna - definicje i wzajemne relacje poszczególnych dziedzin. Estetologia Medyczna i Kosmetologia 2012; nr 2(3), s. 69-71.

Linki zewnętrzne

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.