Cegiełka

Cigeľka

Urząd gminy
Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Powiat	Bardejów
Starosta	Ľudovít Kravec[1]
Powierzchnia	15,98[2] km²
Wysokość	508[3] m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	611[4] 37,97[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 54[3]
Kod pocztowy	086 02[3]
Tablice rejestracyjne	BJ
Położenie na mapie kraju preszowskiego Cegiełka
Położenie na mapie Słowacji Cegiełka
49°24′28″N 21°08′52″E/49,407778 21,147778
Strona internetowa

Cegiełka^[6] (słow. Cigeľka; ukr. Цігелька, Cihelka; romski (vlax) Cigeľka) – wieś i gmina (obec) na Słowacji w kraju preszowskim, powiat Bardejów, przy granicy z Polską.

Położenie

Cegiełka położona jest w historycznym regionie Szarysz, niespełna 2 km od granicy państwowej słowacko-polskiej. Leży w niewielkiej, śródgórskiej kotlinie, jaką wytworzył potok Oľchovec oraz jego spływające koncentrycznie dopływy. Od pn. i wsch. otacza ją główny grzbiet Karpat, od zach. wysoki wał Lackowej i Siwej Skały, zaś od pd. potężny masyw Busova. Tereny wsi leżą na wysokości 480-1002 m n. p. m., sięgając po szczyt Busova^[7].

Historia

Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1414 roku^[8], kiedy występowała jako Checleuagasa. Później nosiła nazwy Czygloka (1492), Czigelka (1618), Cigolka (1920), Cigelka (1927). W języku węgierskim występowała jako Cigelka lub Czigolka. Należała do feudalnego "państwa" z siedzibą na zamku Makowica. Mieszkańcy zajmowali się głównie pasterstwem i pracą w lasach. W roku 1787 było we wsi 69 domów z 409 mieszkańcami, a w roku 1828 82 domy i 598 mieszkańców. Od połowy XIX w. wzmożona emigracja^[7], zwłaszcza do USA i Kanady. W końcu XIX w. miała tu swoje majątki rodzina Erdődych. W 1947 r. część ludności łemkowskiej wyjechała do Związku Radzieckiego^[7].

W 1957 r. we wsi powstało państwowe gospodarstwo rolne (słow. Štátny Majetok). Obecnie większość mieszkańców pracuje w Bardejowie, Preszowie, a nawet w Koszycach^[7].

Religia

Mieszkańcy są wyznania greckokatolickiego, należą do eparchii preszowskej. Parafia w Cegiełce do około 1998, później w parafii Kurov, od około 2008 w parafii Petrová. W Cegiełce znajduje się cerkiew świętych Kosmy i Damiana wzniesiona w 1816 roku.

Uzdrowisko

Na terenie wsi istnieje szereg większych i mniejszych źródeł mineralnych, których lecznicze właściwości stwierdzono już w XVIII w. Są to szczawy alkaliczne, wodorowęglanowe, chlorkowo-sodowe i jodkowe. Charakteryzują się znaczną mineralizacją, sięgającą 29 284 mg/l. Były one stosowane w schorzeniach układu trawienia, przemiany materii, chorób żylnych, górnych dróg oddechowych i in. W ciągu XIX w. powstało tu niewielkie uzdrowisko, które jednak zostało w znacznej części zniszczone w początkowym okresie I wojny światowej. Zanikło ono krótko po II wojnie światowej, choć jeszcze w 1946 r. Cegiełka widniała w czechosłowackim wykazie uzdrowisk. Obecnie z dwóch ujęć czerpie się wodę, która następnie jest butelkowana jako "Cigeľska" i dostępna w sklepach nawet w Australii.^[9]

Osoby związane z Cegiełką

• Pavol Peter Gojdič OSBM – biskup preszowski obrządku bizantyjsko-słowackiego i męczennik słowacki

Przejście graniczne

W miejscowości do 21 grudnia 2007 znajdowało się turystyczne przejście graniczne ze Słowacją.

• 
  Cerkiew świętych Kosmy i Damiana w Cegiełce
• 
  Ikonostas cerkwi świętych Kosmy i Damiana w Cegiełce
• 
  Tablica pamięci na murze cerkwi świętych Kosmy i Damiana
• 
  Szczyt Busov nad Cegiełką

Zobacz też

• Cerkiew świętych Kosmy i Damiana w Cegiełce

Przypisy

Bibliografia

• Čergov. Turistická mapa 1 : 50 000, 3. wydanie, VKÚ Harmanec, 2006, ISBN 80-8042-474-8;