Brzozowate
Ilustracja
Brzoza brodawkowata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bukowce

Rodzina

brzozowate

Nazwa systematyczna
Betulaceae Gray
Nat. Arr. Brit. Pl. 2: 222, 243. 1 Nov 1821, nom. cons.
Zasięg
Mapa zasięgu

Brzozowate (Betulaceae A. Gray) – rodzina zaliczana w zależności od ujęcia systematycznego do rzędu bukowców lub leszczynowców. W wąskim ujęciu (np. system Reveala) obejmuje dwa rodzaje (olsza i brzoza), w ujęciu szerszym (np według systemów APG i Angiosperm Phylogeny Website) zalicza się tu 6 rodzajów ze 145[2]–167 gatunkami[3], które w innym wypadku wyodrębniane są w rodziny leszczynowatych Corylaceae i grabowatych Carpinaceae[4]. W szerszym ujęciu należą tu drzewa i krzewy strefy umiarkowanej i borealnej półkuli północnej, z przedstawicielami sięgającymi także tropików w południowo-wschodniej Azji i Ameryce Środkowej oraz docierających wzdłuż Andów na półkulę południową[5]. Owoce z rodzaju leszczyna (orzechy laskowe) są spożywane, podobnie jak sok brzozowy. Drewno jest ważnym surowcem o zróżnicowanym zastosowaniu w zależności od rodzaju i gatunku. Liczne gatunki odgrywają istotną rolę jako dominanci w różnych formacjach leśnych[3].

Morfologia

Brzoza brodawkowata
Grab pospolity
Pokrój
Zrzucające liście na zimę drzewa i krzewy[5].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze, niepodzielone, ogonkowe, z pierzastym użyłkowaniem, ząbkowane lub piłkowane, z szybko odpadającymi przylistkami[5][3].
Kwiaty
Rozdzielnopłciowe. Kwiaty męskie zebrane są w zwisające kotki. Kwiaty żeńskie skupione są w kotki lub główki, zwisające lub wzniesione. W obrębie kwiatostanów z kątów łuskowatych podsadek wyrastają trójkwiatowe wierzchotki (często ze zredukowanym kwiatem szczytowym). U niektórych przedstawicieli kwiaty wsparte są dwoma podkwiatkami. Okwiat zredukowany, u olchy i brzozy wykształcony w postaci czterech drobnych listków w kwiatach męskich, podczas gdy w kwiatach żeńskich brak ich zupełnie. W innych rodzajach kilkulistkowy okwiat obecny jest także w kwiatach żeńskich. Kwiaty męskie zawierają od jednego do 6 (rzadko do 12[3]) pręcików, zwykle z rozstawionymi woreczkami pyłkowymi. Kwiaty żeńskie mają pojedynczą zalążnię powstającą z dwóch lub rzadziej trzech owocolistków. Zalążnia jest podzielona na komory zawierające pojedyncze zalążki[5].
Owoce
Orzechy, czasem drobne i oskrzydlone (skrzydlaki)[3] siedzące w kącie zdrewniałych łusek. U brzozy łuski opadają po dojrzeniu, u olszy pozostają na szyszkowatym, drewniejącym kwiatostanie (tzw. szyszeczce).

Biologia

Kwiaty brzozowatych są wiatropylne[3]. Także owoce są najczęściej rozprzestrzeniane przez wiatr (anemochoria)[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jedna z rodzin rzędu bukowców należącego do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2]:

bukowce

bukanowate Nothofagaceae

bukowate Fagaceae


woskownicowate Myricaceae

orzechowate Juglandaceae

rzewniowate Casuarinaceae

brzozowate Betulaceae

Ticodendraceae







Podział rodziny na podrodziny i rodzaje[2][3]
Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa oczarowe (Hamamelididae Takht.), nadrząd Juglandanae Takht. ex Reveal, rząd leszczynowce (Corylales Dumort.), rodzina brzozowate (Betulaceae Gray)[6].

  • plemię: Alneae (Spach) Ledeb.
    • rodzaj: olsza (Alnus Mill.)
  • plemię: Betuleae Dumort.

Zaliczane tu w innych systemach rodzaje: leszczyna, chmielograb i Ostryopsis, zostały przez Reveala zgrupowane w rodzinie leszczynowatych, a grab zaliczony został do rodziny Stylocerataceae.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 3 4 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-06-24] (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 6 7 Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 282. ISBN 978-1-84246-634-6.
  4. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 100-101. ISBN 83-214-1305-6.
  5. 1 2 3 4 5 Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 95-96. ISBN 83-7079-778-4.
  6. ↑ Crescent Bloom: Betulaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-09]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.