Bergitka Roma (rom. Górscy Romowie, w literaturze cyganologicznej zwani też Romami Karpackimi lub Polskimi Cyganami Wyżynnymi) – językowo-etnograficzna grupa Romów w Polsce, zamieszkująca głównie tereny województw: podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego i dolnośląskiego.

Są potomkami Romów, którzy od początku XV wieku w kilku falach migracyjnych przybywali do Polski z południowego wschodu wzdłuż linii Karpat oraz z południa, przede wszystkim z terenów historycznych Węgier. Zajmowali się w większości kowalstwem i muzyką. Do II wojny światowej zamieszkiwali głównie wiejskie tereny pogórza Karpat, jednak po 1945 roku osiedlili się także w większych miastach regionu (Kraków, Tarnów, Rzeszów) oraz w południowej części tzw. Ziem Odzyskanych. W używanym przez nich dialekcie języka romskiego występuje wiele madziaryzmów, co wraz z charakterystycznymi archaicznymi cechami deklinacji, właściwościami odmiany czasownika, składni i fonetyki świadczy o jego przynależności do centralno-północnej gałęzi dialektów tego języka.

Romowie Karpaccy są często przez pozostałe grupy Romów w Polsce określani jako posiadający niski status społeczny, co uzasadnia się zarzutem odejścia przez nich od zasad romanipen. Zarzut ten wynika z subiektywnego definiowania tych zasad przez przedstawicieli innych grup, sami Romowie Karpaccy posiadają zaś własną tradycję, która dla nich stanowi istotę pojęcia romanipen, a przez to też podstawę samoidentyfikacji. Na tradycję tę składa się przede wszystkim bogata kultura duchowa, wyrażająca się w lirycznej i epickiej twórczości oralnej, a także uznawaniu pewnych ogólnoromskich wartości i praktykowaniu obyczajów, które mają swoje odpowiedniki także wśród innych grup Romów na świecie. Każda spośród zamieszkujących w Polsce społeczności romskich posiada odmienną historię przybycia na nasze ziemie, jednak wyjątkowość Bergitka Roma wynika z faktu ich stosunkowo wczesnego przejścia na osiadły tryb życia (od XVIII wieku), który stanowił efekt odpowiednich warunków społeczno-ekonomicznych oraz częściowo nacisku władz habsburskich.

Bibliografia

  • Jerzy Ficowski, Cyganie polscy, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1953.
  • Jerzy Ficowski, Cyganie na polskich drogach, Kraków, Wrocław, Wydaw. Literackie, 1986.
  • Jerzy Ficowski, Demony cudzego strachu, Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydaw., 1986.
  • Jerzy Ficowski, Cyganie w Polsce. Dzieje i obyczaje, Warszawa, Interpress, 1989.
  • Marian G. Gerlich, Romowie: przekraczanie granic własnego świata, Oświęcim, Stowarzyszenie Romów w Polsce, Romski Instytut Historyczny SRwP, 2001.
  • Andrzej Mirga, Lech Mróz, Cyganie. Odmienność i nietolerancja, Warszawa, Wydaw. Naukowe PWN, 1994.
  • Lech Mróz, Geneza Cyganów i ich kultury, Warszawa, Wydaw. Fundacji „Historia pro Futuro”, 1992.
  • Rombase – Didactically edited information on Roma, strona cyganologiczna Uniwersytetu w Grazu (en).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.