Ambrowiec balsamiczny
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

altyngiowate

Rodzaj

ambrowiec

Gatunek

ambrowiec balsamiczny

Nazwa systematyczna
Liquidambar styraciflua L.
Sp. pl. 2:999. 1753[3]
Synonimy
  • Liquidambar macrophylla Oerst[4].
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg
Mapa zasięgu
Kwiatostany
W formie bonsai

Ambrowiec balsamiczny, ambrowiec amerykański, styrakowiec amerykański (Liquidambar styraciflua L.) – gatunek drzewa pochodzący z Ameryki Północnej i Środkowej. Jego ojczyzną są wschodnie rejony Ameryki Północnej, dorzecze Missisipi i Ohio, aż po stan Nowy Jork na północy i Florydę na południu[6]. Jest uprawiany w wielu krajach świata[6]. Został sprowadzony do Europy w 1681 r., a obecnie rośnie w parkach zachodniej Europy. W Polsce występuje w parkach, głównie na zachodzie kraju[6].

Morfologia

Pokrój
Dorasta do 45 m wysokości. Korona jest szeroka, kopulasta lub jajowata[6].
Pień
Masywny, często wspierany korzeniami deskowymi. Korowina popielata do brązowej lub czarnej[6], głęboko bruzdowana podłużnie[6] w wąskie płytki lub grzbiety. Pędy czerwonawe, kanciaste lub pokryte gąbczastymi, korkowatymi listewkami na drugorocznych przyrostach. Po przełamaniu ukazują twardy, biały lub brązowy rdzeń, wielokątny lub gwiazdkowaty w przekroju. Pędy, pączki i liście po skaleczeniu wydzielają przyjemny, balsamiczny aromat. Średnica pnia może osiągać 1 m[6].
System korzeniowy
Tworzy rozłożysty system korzeniowy[6].
Liście
Podobne do liści klonu, tylko bardziej powcinane z piłkowanym brzegiem i ułożone są skrętolegle. Blaszki liściowe mają długie ogonki liściowe. Jesienią przebarwiają się czerwono i fioletowo.
Kwiaty
Kwiaty są bezpłatkowe[6], rozdzielnopłciowe, niepozorne. Kwiaty męskie żółtawe, zebrane we wzniesione groniaste kwiatostany, kwiaty żeńskie zielonkawe, zebrane w głowiaste kwiatostany[6]; kwiaty żeńskie zielonkawe, kuliste rosną na długich szypułkach. Kwiatostany męskie i żeńskie znajdują się na wspólnej, długiej, zwisającej osi (roślina jednopienna).
Owoce
Zdrewniałe torebki zebrane w owocostany wyglądające jak kolczaste kulki na długiej szypule. Utworzone ze zrośniętych nasadami, dwuklapowych, na szczycie dzióbkowato zaostrzonych torebek, zawierających drobne, oskrzydlone nasiona. W każdej torebce znajdują się 2 nasiona z krótkimi skrzydełkami[6].

Biologia i ekologia

Kwitnie w maju, jest wiatropylny. Wymaga żyznej gleby. Może być uprawiany w strefach mrozoodporności od 10A do 5B (znosi mrozy do –26 °C)[7].

Jest to gatunek charakterystyczny dla lasów łęgowych wiązowo-klonowych oraz bagiennych lasów cypryśnikowo-tupelowych. Wchodzi w skład górnej warstwy drzew w mieszanych lasach liściastych, wraz z topolami i dębami. Rośnie na zasobnych glebach aluwialnych[6]. Rozprzestrzenia się agresywnie na glebach żyznych i bardzo wilgotnych, nawet długotrwale zalewanych. Nie lubi jednak bagien z zastojową wodą, jak i suchych gleb na podłożu wapiennym[6]. Lubi pełne nasłonecznienie i może zasiedlać ugory i nieużytki[6].

Żyje 200–300 lat[6]. W młodym wieku rośnie szybko i zaczyna kwitnąć w wieku 25–30 lat[6].

Zastosowanie

Balsamiczna żywica ambrowców używana jest w medycynie, przemyśle kosmetycznym i spożywczym (kiedyś aromatyzowano nią gumę do żucia). Drewno czerwonawo-brązowe z ciemniejszymi smugami i cętkami, dość twarde i ciężkie, w stolarstwie cenione na równi z dębowym. Zawiera wonną oleożywicę, znaną jako „styraks amerykański”, wykorzystywaną w celach leczniczych jako środek wykrztuśny i bakteriobójczy, a także jako surowiec do produkcji gumy do żucia.

Drzewo ozdobne. Jest bardzo dekoracyjny z powodu ładnego zabarwienia liści w jesieni[6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-19] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
  4. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-07-20].
  5. ↑ Liquidambar styraciflua, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 J. Pokornỳ: Drzewa znane i mniej znane. Leksykon przyrody. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza ‘BGW’, 1987. ISBN 83-7066-379-6.
  7. ↑ Edward F. Gilman, Dennis G. Watson: Liquidambar styraciflua. [w:] Fact Sheet ST-358, a series of the Environmental Horticulture Department, Florida Cooperative Extension Service, Institute of Food and Agricultural Sciences, University of Florida. [on-line]. 1993. [dostęp 2013-08-15]. (ang.).

Bibliografia

  • Seneta W., Dolatowski J., Dendrologia, PWN, Warszawa 2000.
  • Węglarscy J. i K., Dział geografii roślin Ogrodu Botanicznego UAM w Poznaniu. Przewodnik geobotaniczny, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2007.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.